Gazze Şeridi’nde aylardır süren çatışmalar ve sivil kayıpların ardından ateşkes umutları yeniden gündeme geldi. ABD Başkanı Donald Trump’ın 7 Temmuz Pazartesi günü İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı Beyaz Saray görüşmesinde, İsrail ile Hamas arasında 60 günlük geçici ateşkesin ilan edilmesi bekleniyor.
‘DÖNÜM NOKTASI’
Uluslararası kamuoyu, bu gelişmenin diplomatik bir dönüm noktası olabileceğini vurgularken; hem Washington’dan hem de bölgeden gelen açıklamalar, tarafların anlaşmaya hiç olmadığı kadar yakın olduğunu gösteriyor.
İsrail merkezli gazetelerden Yedioth Ahronoth, Tel Aviv yönetiminin Hamas ile bir ateşkes ve esir takası anlaşmasını görüşmeye hazırlandığını yazdı. Gazeteye konuşan İsrailli yetkililer, Trump’ın Netanyahu ile görüşmesinde “ateşkese ve esir takasına dair bir anlaşmaya varıldığını açıklamayı” hedeflediğini bildirdi.
HAMAS’TAN OLUMLU YANIT
Hamas cephesi de ateşkes ve esir takasına ilişkin arabulucular aracılığıyla iletilen teklife, Filistinli siyasi gruplarla yapılan istişarelerin ardından “olumlu yanıt” verdiğini duyurdu. Yazılı açıklamada, “Hamas, bu teklifi uygulamak için hemen ciddi bir müzakere turuna girmeye tamamen hazır” ifadeleri kullanıldı.Bununla birlikte Filistinli kaynaklar, Hamas’ın ateşkes teklifine sıcak baktığını ve Katar’da yeni bir müzakere turuna başlanmasının beklendiğini bildirdi.
‘EN ZORLU BAŞLIK GAZZE’DEN ÇEKİLME’
İsrail Kanal 12’nin ismini açıklamadığı bir yetkiliye dayandırdığı haberde, Hamas’ın yanıtının arabulucular üzerinden Tel Aviv’e ulaştığı ve bunun üzerinde detaylı değerlendirme yapıldığı aktarıldı. Aynı kaynak, İsrail heyetinin ateşkes teklifini görüşmek üzere yakın zamanda Katar’ın başkenti Doha’ya gitmesinin beklendiğini ifade etti.
Fakat İsrail devlet televizyonu KAN’a göre, Hamas üç ana talepte ısrar ediyor: Gazze’de eski insani yardım modeline geri dönülmesi, 60 günlük ateşkesin ardından yaşanacak sürecin netleştirilmesi ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi. İsrail Hayom ise müzakerelerin en zorlu başlığının, çekilme haritası konusunda yaşanacağını yazdı.
TEL AVİV KABİNESİNDE ‘GAZZE’ KRİZİ
İsrail’in iç siyasetinde de ateşkes sürecine dair ciddi görüş ayrılıkları var. Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in, Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilerin zorla yerinden edilmesi planı konusunda bir toplantıda tartışmaya girdiği öne sürüldü.
İddialara göre, kabine üyeleri İsrail ordusunun Gazze’nin kuzeyini tamamen işgal ederek, sivilleri güneye sürmesini talep etti. Zamir ise bu plana karşı çıkarak, “2 milyon insanı nasıl yöneteceğiz?” dedi ve bu planın kaos yaratabileceği uyarısında bulundu.
‘EMİRLERE UYMUYORSUN’
Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ile Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Genelkurmay Başkanı Zamir’i emirlere uymamakla suçladı. Tartışma sırasında Zamir’in, “Gazze’de askeri bir hükümet mi kurmak istiyorsunuz?” çıkışı dikkat çekti.
Netanyahu ise bu tartışmaya son noktayı koyarak, “Tahliye planını hazırla. Washington’dan döndüğümde görmek istiyorum” dedi.
‘KONTROLÜ KAYBEDEBİLİRİZ’
İsrail kabinesi içinde yaşanan başka bir tartışma ise Filistinlilerin zorla yerinden edilmesi planı ve Gazze’deki insani kriz üzerine oldu. Genelkurmay Başkanı Zamir’in, “Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek çok daha zor olur, bu kontrolün tamamen kaybedilmesine yol açabilir” sözleri İsrail basınında geniş yankı uyandırdı.
Netanyahu ise Hamas’ın yok edilmesi gerektiğini savunarak, ordunun esirleri tehlikeye atmamak için saldırmadığı bölgelerin dahi ele geçirilmesi gerektiğini söyledi. Bu planın ateşkese yönelik umutları nasıl etkileyeceği ise belirsizliğini koruyor.
GÖZLER BEYAZ SARAY’DA
Tüm bu gelişmeler ışığında, Gazze’deki ateşkes ve esir takası sürecinin geleceği 7 Temmuz’da Beyaz Saray’da yapılacak Trump-Netanyahu zirvesine kilitlenmiş durumda. Taraflar arasındaki görüş ayrılıkları ve güvenlik endişelerine rağmen, uluslararası toplum bu buluşmadan kalıcı bir çözümün çıkmasını umuyor.
NE OLMUŞTU?
İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde 19 Ocak’ta yürürlüğe giren ateşkesin ardından 18 Mart sabahı şiddetli saldırılarına yeniden başladı.
İsrail’in Gazze Şeridi’ne 7 Ekim 2023’ten bu yana düzenlediği saldırılarda en az 57 bin 268 Filistinli hayatını kaybetti, 135 bin 625 kişi de yaralandı.
İsrail’in ateşkesi bozduğu 18 Mart’tan itibaren Gazze’ye düzenlediği saldırılarında ise 6 bin 710 kişi yaşamını yitirdi, 23 bin 584 kişi yaralandı.
27 Mayıs’tan bu yana İsrail-ABD güdümlü “Gazze İnsani Yardım Vakfı” tarafından insani yardım adı altında kurulan dağıtım bölgelerinde Filistinlilerin hedef alındığı sistematik saldırılar sonucu ölenlerin sayısı 714’e, yaralıların sayısı da 4 bin 837’ye çıktı.
İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde işgali genişletecek ve kalıcı hale getirecek saldırı planını uygulamaya başladı. Netanyahu, Gazze Şeridi’nin tamamını işgal edeceklerini duyurdu.